|
|
| | ولادت و زندگی: |
مـحـمد بن مکی، معروف به شهید اول شاگرد فخرالمحققین، یکی از اعاظم فقهای شیعه اسـت او در ردیـف مـحـقـق حلی و علا مه حلی است اهل جبل عامل است که منطقه ای است در جنوب لبنان و از قدیمی ترین مراکز تشیع است و هم اکنون نیز یک مرکز شیعی است. [1] شـهـیـد اول در سال 734 متولد شده و در 786 به فتوای یک فقیه مالکی مذهب و تاییدیک فقیه شـافـعـی مـذهب، شهید شده است او شاگرد شاگردان علا مه حلی، از آن جمله فخرالمحققین (فـرزنـد علا مه حلی) بوده است کتابهای معروف شهید اول در فقه عبارت است از: اللمعه که در مـدت کـوتـاهی در همان زندانی که منجر به شهادتش شده است، تالیف کرده است و عجیب این است که این کتاب شریف را در دو قرن بعد فقیهی بزرگ شرح کرد که او نیز سرنوشتی مانند مؤلف را پیدا کرد، یعنی شهید شد و شهیدثانی لقب گرفت. شـرح لـمـعه تالیف دیگر شهید است که همواره از کتب درسی طلا ب بوده و هست کتابهای دیگر شهید اول عبارت است از: دروس ـ ذکری ـ بیان ـ الغیبه ـ القواعد همه کتب او از نفائس آثار فقهی اسـت کـتـب شهید اول نیز مانند محقق و علا مه حلی و درعصرهای بعد از طرف فقها، شرحها و حـاشـیـه هـای زیـادی خـورده اسـت در میان فقهاشیعه، کتابهای سه شخصیت فوق الذکر یعنی محقق آغاز کتاب غایه المراد شهید اول. حـلـی، عـلا مـه حلی و شهید اول که در قرن هفتم و هشتم می زیسته اند، به صورت متون فقهی درآمـده و دیگران بر آنها شرح و حاشیه نوشته اند و کسی دیگر نمی بینم که چنین عنایتی به آثار او کرده باشند فقط در یک قرن گذشته، دو کتاب از کتابهای شیخ مرتضی انصاری که در حدود صد و سـیزده سال (اکنون 137 سال) از وفاتش می گذرد، چنین وضعی به خود گرفته است خاندان شـهید اول، خاندان علم و فضل بوده و نسلهای متوالی این شرافت را برای خود نگهداری کرده اند شـهـیـد سـه پـسـر دارد که هر سه ازعلما و فقها بوده اند همچنانکه همسرش ام علی، و دخترش ام الـحـسـن نـیز فقیهه بوده اند و شهید، زنان را در پاره ای از مسائل، به این دو بانوی فاضله ارجاع می کرده است در ریحانه الادب گوید:. برخی از بزرگان، فاطمه دختر شهید را سته و برخی ست مشایخ سیده المشایخ لقب داده اند. [2] شـهـیـد اول، یـکـی از فـقـهـای بارز و نامدار جهان تشیع به شمار می آید که آوازه او،از مرزهای جـغـرافـیایی مناطق اسلامی نیز بیرون رفته است و در مراکز علمی و حقوقی جهان، نام او آشنا و مطرح می باشد. خاندان پربرکت: شـهـید اول در خانواده علم و فضیلت رشد و نما یافته بود پدر، جد، تا چندین پشت از علما و فقها بـوده انـد، آنچنان که فرزندان و خاندان او اعم از پسر و دختر، ازدانشمندان و اهل کمال و معرفت بـوده انـد و از او سـه پـسر مجتهد و عالم و یک همسرفقیهه و یک دختر عالمه و فاضله به یادگار مانده و در جمع پربرکت آنان آمده است:. 1 ـ شیخ رضی الدین ابوطالب محمد بن محمد بن مکی عاملی جزینی، از پدرروایت می کند که او در عصر خویش فقیه و مجتهد وارسته بوده است. 2 ـ شیخ ضیا الدین ابوالقاسم او نیز دارای علم و شایستگی لازم بوده است، به حدی که فردی مثل ابن مؤذن از او روایت می کند. 3 ـ شیخ جمال الدین ابومنصور حسن بن محمد بن مکی عاملی جزینی صاحب امل الامل او را فاضل محقق و فقیه توصیف نموده است. 4 ـ فـاطـمه ام الحسن ست المشایخ (سیده المشایخ)، یعنی سرور اساتید ومشایخ روایتی، چنانچه ست معصومه (ع) گویند، یعنی سیده معصومه (ع) سیده وسرور مشایخ روایتی. شرح حال هر کدام از این یادگارهای ارزنده امت اسلامی در کتابهای رجال وتراجم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که ما از روضات الجنات خوانساری،فشرده ای در این باره می آوریم. اساتید: او یـکـی از پراستادترین فقهای نامدار شیعه است و از سید صدر کرکی دخترزاده محقق نقل شده اسـت کـه او بـیـش از هـزار اجازه روایتی و اجتهادی از اساتیدرا با خود همراه داشته است که در محضر بیشتر آنان تلمذ نموده بود. 1 ـ فـخـرالمحققین، پسر علا مه حلی شهید اول بیش از هفت ماه از محضر اواستفاده کرده است شهید به قصد تلمذ از محضر علا مه حلی عازم حله شده بود که دربین راه مصادف با تشییع جنازه او گردید شهید اول از فخرالمخققین اجازه روایتی نیزدارد که پشت کتاب القواعد آمده است و صورت آن چنین است: امام علا مه بزرگ افضل علما و سید فضلا، مولانا شمس الحق و الدین،محمد بن مکی بن محمد بن حامد مشکلات این کتاب را بر من خواند و من به او،روایت تمام کتابهای پدر و تمام تالیفاتی که پیشینیان بزرگوار ما گردآوری نموده اند،بر اساس آن طرقی که به آنان منتهی می گردد، اجازه دادم. [3] 2 ـ سید عمید الدین بن عبدالمطلب حلی. 3 ـ سید ضیا الدین عبداللّه حلی هر دو فرزندان دختر علا مه حلی می باشند. مشایخ روایتی و اجازه: مشایخ اجازه او متعدد می باشند که از آن میان می توان به اسامی زیر اشاره کرد: 1 ـ سید تاج الدین بن معیه حسینی. 2 ـ سید علا الدین بن زهره حسینی. 3 ـ شیخ علی بن طران مطار آبادی ملقب به رضی الدین. 4 ـ الشیخ رضی الدین علی بن احمد مزیدی. 5 ـ شیخ جلال الدین محمد بن الشیخ شمس الدین حارثی. 6 ـ شیخ محمد بن جعفر مشهدی. 7 ـ شـیـخ قطب الدین بویهی رازی و از جمعی دیگر از علما عامه نیز، قریب چهل تن از آنان اجازه روایتی کسب کرده است. شاگردان: حـوزه عـلمی پربرکت شهید اول بهره وران و شاگردان متعددی را پرورده است که هر کدام سند اعتبار و حجت وقت در علم و عمل بوده اند سه فرزند دانشمند وعالم همسر فاضله اش ام علی و دخـتـر فـاضله و فقیهه اش فاطمه ام الحسن این دومادر و دختر هر دو از کسانی بودند که شهید مرحوم در مورد هر دو تعریف وتوصیف داشت و زنان و دختران را در مورد مسائل شرعی به آنان ارجاع می داد و ازکسانی که از شهید اول تلمذ و اجازه روایتی داشته اند: 1 ـ شیخ مقداد سیوری صاحب کتاب التنقیح.
[1] . این منطقه مدتی به چنگال دژخیمان صهیونیستی درآمد، ولی با همت و پشتکاری رزمندگان اسلام و بافضل و عنایت الهی آزاد گردید. عقیقی بخشایشی - تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، ص 149
| منبع : اندیشه قم [ چهارشنبه 87/9/27 ] [ 1:0 صبح ] [ ]
|
